Lagos (Portugal), begin transatlantische slavenhandel

Het koningshuis van Portugal heeft een belangrijke rol gespeeld tussen 1400 en 1600. Het toen voornamelijk agrarische Portugal bouwde een wereldrijk op dat reikte van de Maghreb (Noord-Afrika) tot Macau (China) en tot Mato Grosso (Brazilië). Hendrik de Zeevaarder (Portugees: Henrique Navegador)  (1394-1460)  is de initiator van de Portugese expansie. Hij stimuleert vernieuwingen in de scheepsbouw en navigatie en sticht de eerste opleiding tot stuurman in Europa. Het Portugese hof is commercieel ingesteld. Er moeten nieuwe handelsgebieden verkend worden. Daarnaast is de voortzetting van de “heilige oorlog” tegen de islam een belangrijke drijfveer, die door de paus wordt ondersteund.

Arabieren hebben tijdens hun bewind in het zuiden van Portugal de verbouw van rietsuiker geïntroduceerd. De Algarve voldoet qua klimaat aan warm en vochtig en de Arabieren gebruiken slaven voor het werk op de plantages. In Portugal is men, evenals in het zuiden van Spanje, vertrouwd met de aanwezigheid en het gebruik van veelal Afrikaanse slaven.

Vanuit de havenstad Lagos in het zuiden van de Algarve vinden er expedities plaats naar Kaapverdië, Madeira, Sierra Leone en de Canarische eilanden. Deze expedities worden niet door Hendrik zelf uitgevoerd, ondanks zijn bijnaam de zeevaarder.

Naast de aantrekkelijke handelsgoederen en de boeiende verhalen komt ook een ander “product” uit Afrika. In 1442 keert Lancarote de Freitas terug in Lagos met 240 Afrikaanse gevangenen. Deze heidense Afrikanen worden ingezet op de suikerrietplantages in Portugal. Ze worden op de markt in Lagos verkocht aan plantage-eigenaren. De Portugezen leren snel hoe ze met Afrikaanse leveranciers en lokale vorsten moeten onderhandelen. Dat is effectiever dan zelf op Afrikanen te jagen. De goederen die de Portugezen aanbieden, metalen voorwerpen, textiel, kruit, wapens worden als ruilmiddel gebruikt en geaccepteerd. De handelaren keren daarna terug naar Lagos. Volgens historische bronnen is Lagos de eerste `Atlantische`  slavenmarkt in Europa.

Vandaag is de slavenmarkt bekend als een kunstgalerie, die alleen in de zomer is te bezoeken. Het slavenhuis staat er nog en staat op de Erfgoedlijst, waar ook de historische route is te lopen.

Bronnen:
–          Slavernij, Een geschiedenis van Dirk J. Tang
–          Portugese websites